Kıbrıs’ta Mülkiyet ve Siyaset: Kıbrıs’taki İki Toplumun ‘İki Bölgelilik’ ve ‘İnsan Hakları’ Temelindeki Çatışması

Mülkiyet meselesi, esas olarak Kıbrıs’taki iki tarafın meseleye atfettikleri siyasi önem nedeniyle, Kıbrıs sorununun belki de en karmaşık ve en tartışmalı unsurlarından biridir. Mesele, olası bir çözümün iki temel parametresi olan ‘iki bölgelilik’ ve ‘insan haklarına saygı’ ilkeleri ile sıkı sıkıya bağlantılıdır. Ancak, bu ilkelerin anlamı hakkında ortak bir görüş bulunduğunu söylemek mümkün değildir ve bu gerçek, mülkiyet meselesinin çözümünü zorlaştıran önemli bir etkendir. Kıbrıslı Rumlar, mülkiyet meselesinin esasen bir insan hakları ihlali konusu olduğu ve bu nedenle de ancak ‘insan haklarına saygı temel ilkesi’nin uygulanmasıyla çözülebileceği görüşündedirler. Öte yandan Kıbrıslı Türkler, bunun ‘iki bölgelilik temel ilkesi’ne ters düştüğü konusunda ısrar etmektedirler. Kıbrıslı Türkler, insan haklarına saygı ilkesini kabul etmekle birlikte, yerinden edilmiş kişilerin mülkiyet ve geri dönüş haklarını kullanmasına – iki bölgeliliğin sürdürülmesi ve korunması için gereken ölçüde – sınırlamalar getirilmesini talep etmektedirler. Bu rapor, iki tarafın mülkiyet meselesi hakkındaki resmi duruşlarının temelinde yatan ve aynı zamanda bu duruşların destek bularak sürdürülmesine olanak veren derin siyasi ve ahlaki kaygıların anlaşılmasına katkıda bulunmaya yönelik bir çabadır. Rapor, iki tarafın mülkiyet konusundaki karşıt duruşları ile onların Kıbrıs sorununun esasına bakışları arasındaki bağlantıyı incelemektedir. Bu noktada özellikle yararlı olabilecek bir gösterge, 1974’teki Türk askeri harekâtı ve bunun ortaya çıkardığı durumun nasıl algılanması gerektiği konusundaki Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum görüşleri arasında varolan tezattır.